Provincie Gelderland zet alles op alles voor sanering van asbestdaken
Het asbestdakenvraagstuk is groot. Alleen al in Gelderland ligt er nog minimaal 20 miljoen m2 asbest op daken. ‘Dat is echt ongelofelijk veel. We zullen er enorm aan moeten trekken om al deze daken voor 2024 te verwijderen’, aldus Bea Schouten, gedeputeerde van provincie Gelderland. ‘De provincie gaat daar vol voor. Als we dat met elkaar doen, gaat het lukken. Maar ook dan is het niet eenvoudig.’
Een versnelling van de sanering is heel hard nodig. De provincie Gelderland neemt hierin haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. ‘We zijn een versnellingsprogramma gestart om dit proces aan te jagen en gemeenten en omgevingsdiensten in stelling te brengen’, vertelt Schouten. ‘Om dat goed te doen, moet je exact - tot op huisniveau - weten waar asbestdaken liggen. Alleen dan kun je de aanpak specifiek richten op bepaalde gebieden. Daarom hebben we een precisieinventarisatie laten doen.’
Asbestdaken gedetailleerd in beeld
Eerst zijn beschikbare (lucht)beelden automatisch geanalyseerd. Daarna zijn de geselecteerde beelden visueel beoordeeld op asbestverdachte daken. ‘Zo’n inventarisatie is naar schatting 85% nauwkeurig’, legt Schouten uit. ‘De komende maanden wordt dit verder uitgewerkt en op huisniveau gecontroleerd. Zo moet de inventarisatie aan het eind van het jaar 95% kloppend zijn. Alles wordt bijgehouden in een digitale tool. Er is ook een app ontwikkeld, waarmee de actuele informatie altijd en overal te raadplegen is.’
Gebiedsgerichte aanpak
De uitkomsten van de inventarisatie zijn de basis voor een gemeenschappelijke aanpak van de provincie met gemeenten, omgevingsdiensten en saneringsbedrijven. Schouten: ‘Er is gekozen voor een gebiedsaanpak. In overleg met de Gelderse regio’s kijken we hoe we met elkaar kunnen samenwerken. Dat is veel gemakkelijker en efficiënter dan het wiel steeds opnieuw uitvinden.’ De provincie steunt bijvoorbeeld het initiatief Asbesttrein Achterhoek. Ook Asbestschakel richt momenteel in Gelderland een coöperatie op. Beide initiatieven helpen gemeenten bij een gebiedsgerichte aanpak van de asbestsanering. ‘Zo’n collectieve benadering is heel effectief’, volgens Schouten. ‘De uitvoering is efficiënter en bewoners worden in het hele traject begeleid en ontzorgd, daardoor komen ze ook sneller in beweging. Zeker onder particulieren is het aanstaande asbestdakenverbod nog lang niet altijd bekend. Veel agrariërs weten het wel, maar een collectieve aanpak is een concrete aanleiding om er ook echt mee aan de slag te gaan. Alles is dan goed geregeld tegen een lager tarief dan als ze het alleen doen.’
Inventarisatie financieringsmogelijkheden
De provincie heeft niet alleen het aantal en de locatie van de asbestdaken in kaart gebracht, maar ook de financieringsmogelijkheden voor sanering. ‘Er is geïnventariseerd waar en onder welke voorwaarden bedrijven en particulieren hun financiering kunnen regelen. We realiseren ons namelijk dat lang niet iedereen een sanering makkelijk zelf kan betalen. Zeker bij agrariërs, maar ook bij particulieren kan dat soms flink in de papieren lopen.’
Risicogroepen onder agrariërs en particulieren
Ook de groepen waar mogelijk financieringsproblemen ontstaan zijn in kaart gebracht. ‘Dat was niet eenvoudig’, verklaart Schouten. ‘De financiële gegevens van mensen zijn niet openbaar. Daarom is een schatting gevraagd aan een 40-tal deskundigen op dit gebied. Daar kwam steeds ongeveer hetzelfde beeld uit: zo’n 5% van alle eigenaren van asbestdaken kan de sanering niet zelf financieren. Een klein gedeelte daarvan is particulier. Veruit het grootste deel van de kwetsbare eigenaren is agrariër. Bij boerenbedrijven zonder opvolging en met weinig investeringsruimte ontstaan de meeste problemen. Maar ook andere agrariërs hebben soms onvoldoende middelen om hun asbestdak te vervangen.’ ‘Deze groep kwetsbare eigenaren moet geholpen worden’, vindt Schouten. ‘Als hun dak in 2024 niet gesaneerd is, zijn ze niet meer verzekerd en worden er boetes opgelegd. De kosten lopen dan steeds verder op, terwijl deze mensen juist weinig te besteden hebben. We gaan Nederland alleen asbestdakenvrij krijgen als het Rijk met een oplossing komt voor dit grote maatschappelijke probleem. De overheid kan hen steunen met bijvoorbeeld een renteloze lening, vergelijkbaar met de huidige studielening, die mensen heel geleidelijk kunnen afbetalen.
Langer subsidie
Het aflopen van de subsidie op het saneren van asbestdaken baart Schouten ook zorgen. De huidige subsidieregeling stopt als het budget op is. Zoals het er nu naar uitziet is dat halverwege of eind 2019. ‘De subsidie moet zeker heel 2020 en wat mij betreft ook in 2021 nog doorlopen. De versnelling komt nu eindelijk op gang, maar we zijn er nog lang niet. Er ligt nog enorm veel asbest op daken, dus ondersteuning door de overheid is echt nog een aantal jaar hard nodig.’ ‘Het asbestdakenverbod is een stevige maatregel, om goede redenen waar ik helemaal achter sta. Maar het wordt wel dwingend opgelegd aan mensen die daar vaak geen rekening mee hebben gehouden. Asbestdaken zijn, net als alle andere daken, na 30 jaar lang niet altijd aan vervanging toe. Er ligt dus een verantwoordelijkheid bij de Rijksoverheid om eigenaren van asbestdaken te steunen.’
Hoe eerder hoe beter
De strenge regelgeving in de asbestsanering draagt volgens Schouten niet bij aan een versnelling. ‘Van saneerders hoor ik regelmatig dat de regelgeving het proces behoorlijk vertraagt. Door eindcontroles of het van tevoren aan- en afmelden van projecten, kunnen ze niet door als een sanering eerder klaar is dan gepland. En ook voor de broodnodige innovatie kan de regelgeving soepeler. Natuurlijk moet er goed, gezond en veilig gewerkt worden, maar ook nuchter en praktisch.’ ‘Ook wat betreft personeel hebben saneerders het lastig. Nu de bouw aantrekt, is het moeilijk om voldoende personeel te vinden en te houden. Het gebrek aan mankracht en de toenemende vraag maakt saneren de komende jaren duurder. Dus hoe eerder we het aanpakken hoe beter!’ Hoe eerder hoe beter geldt ook voor de bekrachtiging van het verbod, vindt Schouten. ‘We moeten definitief af van de onzekerheid over de deadline. Daarvoor is het van groot belang dat de Tweede Kamer zo snel mogelijk het asbestdakenverbod agendeert en bekrachtigt.’
Volle kracht vooruit
De provincie gaat volle kracht vooruit om Gelderland voor 2024 te ontdoen van alle asbestdaken. ‘We gaan door met de gebiedsgerichte benadering. In veel regio’s lopen pilots voor een gezamenlijke aanpak van asbestsanering. We zijn in gesprek met Land- en Tuinbouw Organisatie LTO. Ook de pilot ”zonnige daken” richt zich op bedrijven. Maar we kijken ook hoe we particulieren kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld in samenwerking met corporaties en met een initiatief als iChoosr voor collectief inkopen van asbestsanering onder particulieren. Zo ondersteunt de provincie allerlei vernieuwingen om de sanering van asbestdaken te versnellen.’ ‘We willen een grote slag maken door de asbestdakenproblematiek te koppelen aan de energietransitie. We zoeken hiervoor ook geld in Europa. Het zou heel mooi zijn als we een groot deel van de verwijderde asbestdaken kunnen vervangen door daken met zonnepanelen. Zo koppelen we asbestsanering aan iets positiefs als energiebesparing en klimaatverbetering.
