Een werkgever moet alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is om blootstelling aan chroom-6 te voorkomen
Er is veel behoefte aan duidelijke regels en normen voor het werken met chroom-6. Aan de andere kant is er in de wet al veel geregeld over de veiligheid van werknemers en de verplichtingen van werkgevers op dat gebied. De belangrijkste vragen legden we voor aan Marloes Hulstein en Fabian David van Letsel Lawyers. Wat blijkt? De zorgplicht van werkgevers strekt behoorlijk ver, zeker als het gaat om gevaarlijke stoffen.
Met welke wet- en regelgeving hebben werkgevers te maken als het gaat om de veiligheid van hun werknemers?
De veiligheid van werknemers is in Nederland geregeld in het Burgerlijk Wetboek (BW), de Arbeidsomstandighedenwetgeving en Europese regelgeving. Een van de belangrijkste artikelen uit het BW is artikel 7:658 BW. In dit artikel staat kort gezegd dat iedere werkgever moet zorgen voor een veilige werkomgeving. De werkgever moet maatregelen nemen om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden. Denk aan het veilig inrichten en onderhouden van de werkplek, werktuigen en gereedschappen, het geven van (werk) instructies en het voldoen aan de Arbowet en andere publiekrechtelijke regelingen.
De arbeidsomstandighedenwetgeving verplicht bedrijven te inventariseren welke risico’s er zijn en hoe ze daarmee omgaan. Ze moeten alle mogelijke maatregelen treffen voor een zo veilig mogelijke werkomgeving en de kans op schadelijke gevolgen zoveel mogelijk beperken. Werkgevers moeten werknemers bovendien waarschuwen voor de risico’s van, en ze opleiden voor het werken met gevaarlijke stoffen.
Bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken, moeten voldoen aan aanvullende regelgeving: het ‘Besluit Risico’s Zware Ongevallen’ (BRZO 2015) en de regeling ‘Aanvullende Risico-Inventarisatie en -Evaluatie’ (ARIE) uit het Arbobesluit. In grote lijnen geldt de BRZO 2015 voor grotere bedrijven en de ARIE-regeling voor kleinere bedrijven. Beide regelingen zijn bedoeld om zware ongevallen met gevaarlijke stoffen, met grote gevolgen voor mens, milieu en omgeving te voorkomen. Ook moeten ze de gevolgen van een zwaar ongeval zoveel mogelijk beperken, mocht er toch iets misgaan.
Welke verplichtingen heeft de werkgever om blootstelling aan chroom-6 te voorkomen?
Een werkgever moet alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is om blootstelling aan chroom-6 te voorkomen. Het BRZO 2015 verplicht bedrijven tot een ‘preventiebeleid zware ongevallen’, met onder meer een risicoanalyse en ongevalsscenario’s. Ook moet een veiligheidsbeheerssysteem worden toegepast voor de juiste preventieve en repressieve maatregelen om zware ongevallen met gevaarlijke stoffen te voorkomen en te beheersen.
De werkgever is ook verplicht om de mate van blootstelling te beoordelen. Als blootstelling niet kan worden voorkomen, dan moet de werkgever het minimaliseren volgens de arbeidshygiënische strategie. De Sociaal-Economische Raad heeft een ‘Leidraad chemische stoffen’ opgesteld die ondernemers helpt om bedrijfsspecifieke veilige grenswaarden of veilige werkwijzen bij het werken met chemische stoffen in te voeren.
Kan een werknemer zelf actie ondernemen bij verdenking van een onveilige situatie?
De Arbowet bepaalt dat werknemers een actieve bijdrage moeten leveren aan de uitvoering van het arbobeleid. In dat kader kunnen werknemers helpen bij het opstellen van de RI&E. Ze kunnen vanuit hun kennis en ervaring risico’s in kaart brengen en hun werkgever wijzen op gevaren. Ook het opvolgen van veiligheidsinstructies is uiteraard belangrijk. Als een werknemer desondanks in een onveilige situatie terechtkomt, dan kan hij dit melden bij de direct leidinggevende of via een incidentmeldingssysteem. Ook kan hij een klacht indienen bij de Inspectie SZW. De Inspectie houdt de melder anoniem en stelt direct een onderzoek in bij een ernstige overtreding of onmiddellijk dreigend gevaar.
Wanneer is een werkgever verantwoordelijk voor eventuele vervolgschade?
In de wet staan verschillende juridische grondslagen op grond waarvan een werkgever verantwoordelijk kan worden gehouden voor eventuele schade. Het ‘standaard’ artikel over de aansprakelijkheid van een werkgever is artikel 7:658 BW. Als een werknemer kan aantonen dat hij in het werk gezondheidsschade heeft opgelopen als gevolg van blootstelling aan chroom-6, dan is de werkgever in beginsel aansprakelijk. Tenzij de werkgever kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan of dat er sprake is geweest van opzet of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de werknemer.
Daarnaast geldt een verscherpte aansprakelijkheid in geval van gevaarlijke stoffen. Artikel 6:175 BW bepaalt namelijk dat degene die in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf een gevaarlijke stof gebruikt of onder zich heeft, risicoaansprakelijk is als het (aan de gevaarlijke stof verbonden) gevaar zich voordoet. Het feit dat het om een risicoaansprakelijkheid gaat, betekent dat er geen sprake hoeft te zijn van schuld. Alleen het gegeven dat men de beroeps- of bedrijfsmatige gebruiker is, zorgt in beginsel al voor aansprakelijkheid.
Hoe moet de wetgeving veranderen of aangescherpt worden om werknemers (nog) beter te beschermen?
Er is voldoende wet- en regelgeving met het oog op de veiligheid van werknemers. Het gaat er uiteindelijk om dat bedrijven hieraan voldoende concrete invulling geven. Dat is lang niet altijd het geval. Uit controles van de Inspectie SZW blijkt dat bedrijven te weinig doen om blootstelling aan gevaarlijke stoffen te voorkomen. De Inspectie bezocht in 2018 tot nu toe 36 bedrijven. 33 van hen bleken onvoldoende maatregelen te nemen om de veiligheid van werknemers te garanderen. Slechts 15% van alle bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken, heeft een volledige (verplichte) inventarisatie van die stoffen.
Het is dus van groot belang dat bedrijven worden gecontroleerd en dat er toezicht is op de naleving van weten regelgeving door vanuit de overheid aangestelde toezichthouders. Het BRZO 2015 stelt strenge eisen aan het toezicht van de overheid. Of aan die eisen wordt voldaan is nog maar de vraag.
Marloes Hulstein en Fabian David en zijn te bereiken via www.letsel-lawyers.nl.
Dit artikel is afkomstig uit het magazine Chroom-6: de feiten op een rij.
