In een stofjasje NAVO -tanks en auto’s schuren
De nu 73-jarige Gerard Leushuis was blij dat hij in de jaren tachtig aan het werk kon bij Defensie. ‘Ik kwam uit de schilderswereld. Door de crisis was er een hoge werkeloosheid. Mijn baan op het NAVO-depot in Vriezenveen bood uitkomst. Dat ik daar de eerste jaren zonder beschermingsmiddelen door de rotzooi liep, voelde raar, maar ik stond er verder niet bij stil.’ In 2012 stond de tijd dan echt stil. Toen kreeg de oud Defensiemedewerker te horen dat hij kanker had. Zelf denkt hij dat het alles te maken heeft met zijn jarenlange blootstelling aan chroom-6.
Gerard Leushuis werkte van 1984 tot en met 1991 op het voormalige NAVO-depot in Vriezenveen. “Vriezenveen” was een van de vijf locaties waar Defensiepersoneel zonder bescherming werd blootgesteld aan het schadelijke chroom-6. ‘Ik was voorman op de afdeling waar alle auto’s en tanks werden schoongemaakt. Er werd geschuurd, gespoten, gestraald en bijgewerkt. De eerste jaren liep ik er in een stofjasje rond. Ik had geen mondkapje of niks. En hoewel ik uit de schilderswereld kwam, stelde ik geen kritische vragen. Nu kan ik mezelf voor mijn kop slaan. Toen was ik vooral blij dat ik een baan had.’
Verlate Amerikaanse beschermingsmiddelen
Achteraf is het altijd makkelijk praten, vertelt Gerard Leushuis. ‘Ik voelde dat er dingen niet klopten. Als medewerkers kenden we de context: het was ten tijde van de Koude Oorlog. De Westerse wereld wilde zich “voor het geval dat” tegen de communistische wereld wapenen. De kosten voor de NAVO-sites in Nederland kwamen voor rekening van de Amerikanen. Maar alles moest snel. De Amerikaanse beschermingsmiddelen bereikten ons pas jaren later, toen de “supply lijnen” geregeld waren. Zo kon het zijn dat we lange tijd onbeschermd ons werk deden. Defensie was toen al op de hoogte van de gevaren van chroom-6.’
Klap na klap
Defensie heeft de nalatigheid rondom het werken met de giftige stof toegegeven. ‘De realiteit is hard’, verzucht Gerard Leushuis. ‘In 2012 is blaaskanker bij me geconstateerd. Ik liep vanaf 2008 al met gezondheidsproblemen rond. Was ontzettend moe en kreeg steeds ernstigere klachten. Ik heb mijn ziekte niet direct aan de langdurige blootstelling aan chroom-6 gerelateerd. Dat gebeurde in 2013. Ik hoorde steeds meer soortgelijke verhalen van oud-collega’s. Ik ben me toen gaan verdiepen in chroom-6. Heb veel Amerikaanse sites bezocht. Stukje bij beetje werd me duidelijk dat ons depot in Vriezenveen een levensgevaarlijke plek was om te werken.’
RIVM-lijst van ziektes
Dat Gerard Leushuis als voorman jarenlang met chroom-6 werkte, wil overigens niet zeggen dat hij ook in aanmerking komt voor een schadevergoeding of compensatie. Het RIVM heeft strak ingekaderd welke ziektes door chroom-6 kunnen worden veroorzaakt. Zo hebben longkanker- en maagkankerpatiënten bijvoorbeeld recht op smartengeld, terwijl slokdarmkanker hier weer niet onder valt. Dat terwijl de stofdeeltjes die de ziektes veroorzaken via de slokdarm naar de maag gaan.
Veel verdrietige verhalen
‘Zelf lijd ik aan blaaskanker, met uitzaaiing naar de longen. Blaaskanker staat ook niet op de lijst, en dus val ik buiten de boot. Dat vecht ik aan. Maar het is toch ongelofelijk dat ik jaren nu moet gaan bewijzen waar mijn type kanker vandaan komt. De verhalen zijn sowieso schrijnend. Ik sta met veel oud-collega’s in contact. We zoeken steun bij elkaar. Er zijn al zoveel slachtoffers gevallen. Er is vanuit Defensie veel onbegrip. De juridische strijd is oneerlijk. Vermoeiend ook. De vergoedingen die wel uitgekeerd zijn, staan niet in verhouding met het leed dat we hebben en de kosten die we maken.’
In de spotlights
Het gaat naar omstandigheden goed met Gerard Leushuis. Door de jaren heen heeft hij vele chemo’s en bestralingen ondergaan. ‘Mijn laatste uitslag was geruststellend. Het is overigens ook mijn aard om positief te blijven. Hoopgevend aan de meest recente ontwikkelingen rondom chroom-6 is de enorme publieke belangstelling. Het staat op de kaart. Eindelijk is de beerput opengetrokken. Het doet me goed om in ieder geval mijn verhaal te kunnen vertellen. Ik hoop dat dit een verschil gaat maken in hoe werkgevers hun medewerkers tegen chroom-6 beschermen.’
Dit artikel is afkomstig uit het magazine Chroom-6: de feiten op een rij.
