Niet je schouders ophalen

Anne-Marie Rakhorst: 'Het ondernemen is mij met de paplepel ingegoten, mijn grootouders, ouders en broer kozen voor het ondernemerschap. Mijn ouders zijn echte natuurliefhebbers, we brachten toen ik klein was veel tijd door in de natuur, ik ging ’s nachts met mijn vader uilen spotten. Ik groeide op in een tijd waarin met de rapporten van de Club van Rome, voor wie het wilde zien, veel duidelijk werd.'

Anne-Marie Rakhorst

Maar ik zag ook dat het ondernemerschap van mijn ouders niet per definitie bedreigend voor de planeet was. Dat plantte een zaadje van nieuwsgierigheid over hoe ondernemingen konden bijdragen aan een betere wereld. Uiteindelijk heeft dat geleid tot de oprichting van Search. Ondernemerschap draait voor mij om het creëren van toegevoegde waarde. Ik ervaar dat als een onuitputtelijke bron van inspiratie. Een instinct ook: ik wil graag waarde creëren voor en waarde delen met mensen die direct of indirect bij mijn organisatie betrokken zijn. Vanaf de bron, de winning van grondstoffen tot op de stoep van de afnemer.

Mijn bewustwordingsproces loopt eigenlijk parallel met de ontwikkeling van mijn bedrijf Search. Het is nooit mijn doel geweest om een ambassadrice van duurzaamheid te worden. Ik vind het wel belangrijk om ook binnen mijn eigen bedrijf de doelstelling waar ik voor sta te bereiken. Ik vind het prettig om zelfstandig verantwoordelijkheid te dragen. De vrijheid in handelen en het nemen van beslissingen spreekt mij aan. Anders denken, durven en vooral doen. Daarnaast inspireert het mij enorm om het beste uit mijzelf en anderen te halen. Deze tijd is ongelooflijk leuk en spannend. De uitdaging zit voor mij in het zien en benutten van kansen. Het beste advies is om in het land actief te zijn. Dan weet je wat er speelt, aan vraagstukken, kansen en innovaties. Je hoeft geen dingen te verzinnen van achter je bureau, je hoeft alleen maar te luisteren.

Wezenlijk verschil
De thema’s waar we met Search aan werken – veiligheid, milieu en duurzaamheid – inspireren me zeer. Je kan er een wezenlijk verschil mee maken. Mijn grote uitdaging is om samen met onze experts en partners zo goed mogelijk mee te denken over een oplossing van de grote vraagstukken. Dat kan een ramp of calamiteit zijn, maar ook een onderwerp zoals Cradle to Cradle, waarmee je wezenlijke stappen zet richting een duurzame toekomst. Dat besefte ik toen ik Michael Braungart daarover voor het eerst tijdens een workshop in Londen hoorde praten. Ik raakte zo enthousiast over zijn verhaal dat ik dit inspirerende gedachtegoed zo snel mogelijk met de rest van ons land wilde delen. Uiteraard is het Cradle to Cradle-concept ook binnen Search in de praktijk gebracht. De opvolger van Cradle to Cradle, het manifest De Upcycle, is al even inspirerend. Met de uitgave van beide boeken verspreiden we die kennis en dat is fantastisch. Tegelijkertijd wil ik met Search ook graag in de praktijk laten zien wat er op het gebied van duurzaam ondernemen, bouwen en renoveren, duurzame energie en het hergebruik van grondstoffen mogelijk is. En dat is heel veel.

De circulaire economie is een overweldigend antwoord op de recessie. Dat nieuwe economische model, gebaseerd op delen, hergebruiken en waarde toevoegen, kan ons helpen de crisis te overwinnen. Daar draait het om. Voor Nederland ligt er een gouden kans: we kunnen de duurzame poort naar Europa worden. Het is nu de hoogste tijd om het verduurzamen van onze economie en samenleving voorrang te geven. Het is geen droom, het gebeurt al en ik geloof echt dat ondernemers de sleutel in handen hebben voor het realiseren van een duurzame wereld. Sterker nog: er is geen andere mogelijkheid. Ik was bij Marks & Spencer en daar werd het mooi verwoord: ‘Er is maar één haalbare weg. Plan A, because there is no plan B.’

Anne-Marie Rakhorst

Duurzaamheid verankeren
Duurzaamheid is synoniem voor toekomst. Ondernemers die begrijpen wat er maatschappelijk om hen heen gebeurt, die de problemen onderkennen maar met name ook de kansen zien, richten hun bedrijven zorgvuldiger en beter in op de toekomst. Ondernemen doe je niet achter gesloten deuren en ramen. En ook in het MKB kan het, ik zie een golf van prachtige kansen voor verduurzaming. Laten we kijken naar de koplopers, ik wil weten wat er wél kan. Laten we stoppen met in hokjes te denken, laten we kijken naar wat ons verbindt. En van elkaar leren.

Overal om me heen zie ik dat bedrijven met al hun werknemers, met hun aandeelhouders en ook met hun gezamenlijke partners – van leverancier tot afnemer – meer aandacht besteden aan het verduurzamen van hun producten en processen. Dat blijkt ook uit de Nationale Duurzaamheidsmonitor die we met Search hebben opgezet. Deze bedrijven begrijpen dat het gaat om shared value. Voor hen is duurzaamheid dan ook onlosmakelijk verbonden met het businessmodel van de onderneming. Tien jaar geleden was de vraag: Moet ik als ondernemer iets met duurzaamheid of niet? Nu luidt de centrale vraag: Hoe veranker ik duurzaamheid in mijn primaire proces? Dat is het ondernemerschap van de toekomst.

De belangstelling voor duurzaamheid groeit sterk, ook de kennis erover. Ik heb veel vertrouwen in de jonge generatie. De tendens van bezit naar gebruik is hoopgevend. Delen en huren is het nieuwe hebben. Ik geniet van voorbeelden zoals Rotterdam Cirkelstad, waarvan ik ambassadeur ben en dat Search als actieve partner mee helpt vormgeven. Hier zie je hoe je in de circulaire economie naast de
materialen, de grondstoffen, ook de mens centraal kunt stellen. We streven naar landelijke navolging, van Cirkelstad naar Cirkelland. De eerste signalen daarvan zijn al waarneembaar.

Ik heb Search samen met mijn man Eugène uitgebouwd. Hij is nog altijd dicht bij me. Hij ligt begraven op het kerkhof naast ons huis. Eerst dacht hij dat ik dat te belastend zou vinden, maar ik blijk het juist fijn te vinden. Zijn graf bestaat uit kiemplanten, zijn symbool. Als een grote sterke boom wegvalt, sluit de aarde zich weer en groeien er kiemplanten uit. Er zal altijd iets van die oude boom in de bestaande en nieuwe bomen verder groeien. Zo voelt dat. Ik zet ons volle, rijke leven voort, ook met Search. Daar ben ik dankbaar voor.

Anne-Marie Rakhorst richtte in 1994, vanuit haar ouderlijk huis in het Brabantse Heeswijk, Search op. Rakhorst is een ondernemer in hart en nieren. Ondernemen betekent voor haar kansen benutten die zich voordoen en daarbij als ondernemer maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. Voor de mensen die in het bedrijf werken, voor de omgeving en voor het milieu. Samen met haar man Eugène Janssen († 2011), wist zij Search uit te laten groeien tot een stabiele en duurzame onderneming. In 2000 werd Anne-Marie Rakhorst uitgeroepen tot Zakenvrouw van het jaar. Al jaren is zij een veelgevraagd spreker voor congressen en evenementen waarbij de thema’s maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzame ontwikkeling centraal staan. Daarin laat zij vol overtuiging zien dat duurzaamheid, schoonheid en winstgevendheid perfect te combineren zijn. Ze schreef de boeken De kracht van duurzaam veranderen, Nieuwe Energie - Nederland na het fossiele tijdperk, De winst van duurzaam bouwen en Duurzaam ontwikkelen… een wereldkans. Ook bracht ze de Nederlandse vertaling van Michael Braungarts en William McDonoughs internationale bestsellers Cradle to Cradle en De Upcycle op de markt. Rakhorst is actief in diverse commissies, waaronder Urgenda, de Amsterdamse Klimaatraad, Rotterdam Cirkelstad en de Club van Rome.